Jest to działanie wielotorowe, w którym uczniowie, rodzice i nauczyciele uczestniczą w podejmowaniu decyzji dotyczących szkoły, korzystają z metod edukacyjnych, które mają na celu uatrakcyjnienie sposobu nauczania, angażowanie rodziców, uczniów i nauczycieli do przygotowania i przeprowadzenia ciekawej edukacji z wykorzystaniem metod LdL (uczenie przez nauczanie), komunikacji interpersonalnych, prac zespołowych, projektów edukacyjnych, spotkań z ciekawymi ludźmi.
W ramach działania zaplanowanego w „Szkolnym programie aktywnej współpracy” wykonaliśmy następujące zadania:
- Przeprowadzenie warsztatów naukowych i zajęć przez rodziców/rodzinę
„Wyprawa do wnętrza Ziemi” – warsztaty przeprowadzone 9 października 2014 r. przez dr. geologii Wojciecha Kaczmarka, rodzica uczniów klasy II i V szkoły podstawowej.
Podczas spotkania dr Wojciech Kaczmarek zaprezentował różne sposoby badania skał i minerałów. Odbyła się też prezentacja skał wykorzystywanych w naszym otoczeniu oraz minerałów szkodliwych dla człowieka. Miała ona na celu uświadomienie uczniom, dlaczego na różnych kontynentach występują te same skały. Uczniowie m.in. dowiedzieli się, że Lubin leżał kiedyś na dnie oceanu.
Uczniowie aktywnie uczestniczyli w zajęciach, obserwowali charakterystyczne cechy przynie-sionych eksponatów. Na pamiątkę spotkania otrzymali zestawy upominkowe.
Zajęcia były dokumentowane przez pracowników KGHM Lubin. Informacje na ten temat pojawiły się w „Miedziaku” – gazetce pracowników KGHM Polska Miedź S.A.

Spotkanie z Natalią Czerwonką, srebrną medalistką Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Soczi w 2014 roku, panczenistką, członkiem rodziny naszego ucznia, która dla klas pierwszych szkoły podstawowej poprowadziła zajęcia promujące sport. Podczas spotkania uczniowie obejrzeli prezentację dotyczącą dyscyplin sportowych, zawodów olimpijskich w Soczi, poznali sprzęt potrzebny do uprawiania łyżwiarstwa szybkiego. Rozmawiali o poświęceniu i porażkach sportowców, o zdrowym trybie życia i o tym, jak ważny dla zdrowia jest sport.
Efektem spotkania są 30-minutowe zajęcia sportowe z uczniami klas I-III, które odbywają są przed lekcjami i prowadzone są przez wychowawczynie poszczególnych klas.
Informacje na ten temat pojawiły się w gazetce szkolnej nr 31 10/14, w artykule „Porażki są drogą do sukcesu” (http://www.juniormedia.pl/redakcje/panel/express-spoleczniaka ).

- Prowadzenie warsztatów/zajęć przez uczniów
25 września 2014 roku odbyły się w naszej szkole zajęcia prowadzone metodą LdL. Zajęcia prowadzili uczniowie.
Temat zajęć – „Ich gehe auf den Sportplatz – uczymy się i bawimy”. Prowadzący zajęcia to Pola Mastalska i Oliwier Jędrak – uczniowie klasy 2a szkoły podstawowej.
LdL to metoda prowadzenia lekcji, w której rolę nauczyciela przejmują uczniowie. Prowadzący uczeń ustala z nauczycielem temat zajęć, samodzielnie przygotowuje przebieg lekcji i materiały potrzebne do jej realizacji. Zadaniem ucznia prowadzącego nie jest wygłoszenie referatu, lecz zorganizowanie zajęć tak, aby pozostali uczniowie byli maksymalnie aktywni, a tematy poruszane przez nich w dużej mierze dotyczyły życia szkoły. W przypadku zajęć językowych poruszane są kwestie wymian międzynarodowych lub projektów naukowych.
W metodzie LdL uczniowie uczą uczniów, czyli występuje tu uczenie rówieśnicze, gdzie zamiast sztywnego podziału na „tych, którzy wiedzą” i „tych, którzy się uczą”, wszyscy mają możliwość wzajemnego uczenia się od siebie nawzajem. Nauczyciel pomaga, gdy zachodzi taka konieczność, ale jest też obserwatorem działań uczniów. Wnioski z realizacji takich zajęć opracowywane są przez zespoły nauczycielskie podczas posiedzeń zespołów przedmiotowych, a następnie przekazywane opinii publicznej. Rodzice i uczniowie są informowani o znaczeniu stosowanych metod, które w ogromny sposób wspierają współpracę oraz pomagają uczniom w zdobywaniu kluczowych kompetencji.
Poniżej fragment zredagowanego przez naszego ucznia artykułu, który dotyczy prowadzenia lekcji przez uczniów:
„W naszej szkole pracuje wielu nauczycieli. Większość co chwilę ma jakąś lekcję: angielski, matematykę, język polski, przyrodę… Czasami nasze panie są bardzo zmęczone, boli je głowa bądź mają ból gardła. Młodzi nauczyciele na start!”
Na szczęście w naszej szkole są uczniowie, którzy chcą zastąpić nauczycieli.
Kimś takim jestem ja. Prowadziłem już lekcje przyrody, angielskiego, a niedługo będę uczył niemieckiego. Mam już trochę doświadczenia, bo czasami pomagam mojej siostrze Milence w nauce różnych rzeczy, jak czytanie, dodawanie i pisanie. W szkole to co innego, bo „ja jestem jeden, a uczniów dwadzieścioro”, dodatkowo dochodzi jeszcze szybki upływ czasu lekcji plus tłumaczenie gramatyki czy innych trudności. Za każdym razem staram się, by lekcja nie była nudna. Wymyślam zabawy i tłumaczę rzeczy w sposób, dzięki któremu chyba każdy zapamiętuje, o co chodzi. Wielką trudnością w prowadzeniu lekcji przez ucznia jest to, że pozostali myślą, że będzie to w pełni swobodna lekcja i nie będzie ćwiczeń. Najgorsze jest jednak to, że gdy źle poda się materiał z lekcji, na sprawdzianie może okazać się, że coś komuś poszło nie tak. Nauczyciel musi być zatem bardzo odpowiedzialny. Za to zaletą takich lekcji jest możliwość sprawdzenia swoich umiejętności w praktyce, w tym przypadku z uczniami, którzy nie mają pojęcia o nowym temacie. Wtedy trzeba jak najdokładniej wszystko wytłumaczyć, by nikt nie dostał złej oceny z testu. Trzeba tez zadbać, żeby zajęcia były ciekawe. Kiedy prowadzę lekcję, muszę się dobrze przygotować, czyli nauczyć tematu i przygotować „rozpiskę” na temat przebiegu lekcji. Koledzy stwierdzili, że moja lekcja była niecodzienna, bo zrobiłem to inaczej niż normalny nauczyciel, trochę ich zaskoczyłem. Na przykład na lekcję języka niemieckiego przygotowałem puzzle, prezentację i przysłowia, które można było przepisać do zeszytu. Wszystkim podobała się prowadzona przeze mnie lekcja. Wiem, że nie jestem jedynym uczniem, który próbował swoich sił w tej roli. Może ktoś z Was chciałby poprowadzić taką lekcję? Może nauczyciele uwierzyli, że mogą mieć swojego zastępcę?
Miłosz Kaczmarek
uczeń klasy V Społecznej Szkoły Podstawowej w Lubinie

Odkrywamy z dziadkami świat Internetu – zajęcia sobotnie prowadzone przez uczniów klasy V, podczas których seniorzy uczyli się od najmłodszych posługiwania się Internetem.
Przygotowane warsztaty polegały na zachęceniu starszych osób do korzystania z technologii informatycznych. Uczniowie przygotowali prezentacje multimedialne, pomagali dziadkom w obsłudze komputera. Osoby starsze przełamały barierę technologiczną i stwierdziły, że chętnie przyjdą na kolejne zajęcia, które – jak to ujęliśmy w planie – dotyczyć będą zagrożeń w sieci.
Zajęcia poza walorem edukacyjnym miały charakter integracyjny. Dziadkowie i dzieci odkryli sposób na wspólnie, mile spędzony czas.
Zajęcia udokumentowano na stronie gazetki szkolnej (wydanie specjalne 03/14) i na stronie internetowej szkoły (www.sto.lubin.pl).


DO KOGO DOBRA PRAKTYKA JEST SKIEROWANA? KTO MOŻE REALIZOWAĆ DOBRĄ PRAKTYKĘ?
Spis Treści
Naszym zdaniem ta dobra praktyka jest uniwersalna. Może być skierowana do małych i dużych szkół podstawowych, gimnazjalnych i liceów. Realizować ją mogą uczniowie, rodzice, nauczyciele – otwarci, dla których ważny jest nie tylko sam proces edukacyjny, ale przede wszystkim jego jakość. Pracujemy nad tym wszyscy: uczniowie, rodzice, nauczyciele.
CO OSIĄGNĘLIŚMY DZIĘKI ZASTOSOWANIU DOBREJ PRAKTYKI? CO UDAŁO SIĘ POPRAWIĆ, JAKIE PROBLEMY ROZWIĄZAĆ? NASZ NAJWIĘKSZY SUKCES.
Uczniowie mogli nie tylko wziąć czynny udział w przygotowaniu zajęć, ale byli w pełni odpowiedzialni za przekazanie wiedzy swoim rówieśnikom lub osobom starszym. Zauważyli, że nie jest to zadanie łatwe – wymaga odwagi, dyscypliny, komunikatywności, odpowiedniej współpracy, dobrego planowania zadań.
Działania, które rozpoczęliśmy w styczniu 2014 roku, spowodowały też, że nasza szkoła została zakwalifikowana do Ogólnopolskiego Projektu „Schule im Wandel” („Zmieniająca się szkoła”), którego głównym założeniem jest zmiana metod i form pracy stosowanych w nauczaniu oraz wypracowanie wraz z uczniami takich metod, które pozwalają uczniom być współodpowiedzialnymi za proces edukacyjny.
Misja szkoły to odpowiedzialność, mądrość, uczciwość. Wszystkie te wartości są głównym motorem działania osób zaangażowanych w realizację warsztatów i zajęć w ramach tego działania. Zauważyliśmy również aktywność samorządu uczniowskiego, który zaangażował się w organizację życia szkoły, a także zmiany dotyczące regulaminu zachowania i sposobów korzystania ze stołówki.
Warto podkreślić, że wyżej opisana praktyka pozwala w ciekawy i oryginalny sposób przekazywać wiedzę, rozwija umiejętności, angażuje uczniów, rodziców i nauczycieli w proces edukacyjny, pobudza proces integracji, wzmacnia w uczniach, rodzicach, dziadkach poczucie bycia potrzebnym, odpowiedzialnym za przygotowanie ciekawych zajęć.
Poszukując ciekawych, niestandardowych rozwiązań, a takim są zajęcia, lekcje czy też warsztaty, które angażują wiele osób i różne pokolenia, dbamy nie tylko o rozwój uczniów, ale także sami uczymy się od nich i od siebie wzajemnie.
SPOSÓB WDROŻENIA PRAKTYKI. KROK PO KROKU JAK DOBRA PRAKTYKA BYŁA REALIZOWANA.
W październiku 2013 roku przystąpiliśmy do Ogólnopolskiego Projektu „Szkoła Współpracy. Uczniowie i rodzice kapitałem społecznym nowoczesnej szkoły”. W ramach projektu przeprowadzone zostały debaty wśród uczniów, rodziców, pracowników szkoły (14 marca 2014 – rada pedagogiczna; 17 marca – rada rodziców, 13 marca – samorząd uczniowski). Podczas debat wyłoniło się kilka ciekawych propozycji, które zdaniem rodziców, uczniów i pracowników należy wprowadzić do kalendarza szkolnego. Jednym z zaproponowanych działań w sferze dydaktyki było urozmaicenie przeprowadzanych w szkole zajęć dydaktyk-cznych. Rodzice stwierdzili, że chętnie angażowaliby się w przygotowanie i prowadzenie zajęć dla dzieci. Uczniowie zaproponowali prowadzenie warsztatów dla rówieśników i rodzin. Pracownicy szkoły chętnie włączyli się do pomocy w realizacji tego pomysłu, proponując opiekę merytoryczną i organizacyjną.
Następnie odbyły się posiedzenia rady pedagogicznej, rady rodziców i samorządu ucznio-wskiego, podczas których drogą uchwały zatwierdzono działanie do realizacji.
Po debatach i zatwierdzeniu zadań do realizacji, rodzice, uczniowie i nauczyciele rozpoczęli poszukiwania ciekawych rozwiązań. Na tablicy RUN umieszczone zostały główne założenia działania „Rodzic, uczeń, nauczyciel – ekspert”. Zainteresowani rodzice zgłaszali chęć poprowadzenia warsztatów i zajęć dla dzieci. Sześciu nauczycieli przystąpiło do Ogólnopolskiego Projektu „Zmieniająca się szkoła”, którego cele pokrywają się z naszym działaniem – wprowadzenie do dydaktyki metod aktywizujących uczniów, nauczycieli i rodziców. Aby realizować projekt, należało zmotywować uczniów do współpracy przy realizacji wybranych tematów warsztatowych. Chętni uczniowie we współpracy z opiekunem (nauczycielem) przygotowują zajęcia i je przeprowadzają. Urządzają dyskusje, debaty.
Zajęciami informatycznymi dla seniorów zajął się zespół redakcyjny „Ekspresu Społeczniaka”, wraz z opiekunem.
Organizacja zaplanowanego działania odbyła się po wcześniejszych konsultacjach z zainte-resowanymi osobami. Ustalono termin, temat danego warsztatu lub zajęć, osoby odpowie-dzialne za jego realizację i przebieg.
Zajęcia/warsztaty podsumowaliśmy w następujący sposób:
- Przeprowadzenie ewaluacji wśród uczniów i nauczycieli, dotyczącej wyżej wymienionych działań.
- Umieszczenie na stronie gazetki szkolnej i gazetki pracowników KGHM artykułów: „Młodzi nauczyciele i wyjątkowi uczniowie, czyli lekcja o Internecie”, „Sobotnie popołudnie z dziadkami i Internetem”, „Porażki są drogą do sukcesu” (artykuł naszego ucznia po spotkaniu z mistrzynią olimpijską Natalią Czerwonką), „Geoeksperymenty dla najmłodszych”.
- Umieszczenie na stronie internetowej szkoły (w zakładce „Aktualności”) informacji i zdjęć, dotyczących przeprowadzonych zajęć.
- Umieszczanie na stronie – platformie edukacyjnej Goethe Institut Kraków konspektów, kart projektów, kart informacji zwrotnej, zdjęć.
- Wywieszanie na szkolnych tablicach informacyjnych prac uczniów, zdjęć.
CO JEST POTRZEBNE DO REALIZACJI DOBREJ PRAKTYKI (PIENIĄDZE, CZAS, JAKIE OSOBY, CO JESZCZE)?
Najważniejsze w realizacji dobrej praktyki jest właściwa organizacja pracy szkoły. Nasze obserwacje i doświadczenia pokazują, jak ważna jest kreatywność pracowników dydaktycznych, dyrekcji szkoły, uczniów czy rodziców. Odejście od standardowych metod realizacji podstawy programowej (np. od przygotowanych przez wydawnictwa rozkładów zajęć) i podjęcie kreatywnego, twórczego podejścia przynosi w procesie edukacyjnym o wiele lepsze wyniki.
Ważny jest również dialog pomiędzy wszystkimi podmiotami zainteresowanymi wyżej wymienioną praktyką. Uwagi, sugestie, wnioski analizowane są podczas posiedzeń rady rodziców i rady pedagogicznej. Samorząd uczniowski korzysta z przywileju, jakim jest wystąpienie i przedstawienie swoich pomysłów podczas posiedzeń rady pedagogicznej i rady rodziców. Taka forma dialogu zachęca do współpracy, brania na siebie konkretnych zadań i przyczynia się do ich realizacji.
Ważne jest również to, aby każde wykonane zadanie było docenione i zauważone, dlatego też naszym zadaniem jest promocja w/w zadań, jej dokumentowanie i umieszczanie ciekawych artykułów, zdjęć, filmów na stronie internetowej szkoły lub w lokalnych mediach.
CO JESZCZE MOŻNA BYŁOBY ZROBIĆ DODATKOWO, Z PUNKTU WIDZENIA NASZYCH DZISIEJSZYCH DOŚWIADCZEŃ? CZY KOGOŚ JESZCZE WŁĄCZYĆ DO REALIZACJI?
Główny cel działania to wprowadzenie w proces edukacyjny zmian, polegających na współ-działaniu uczniów, rodziców, nauczycieli i osób zaprzyjaźnionych ze szkołą. Chcemy, aby działanie wpisało się w szkolny kalendarz, ponieważ zajęcia, które odbyły się do tej pory, przyniosły korzyści każdej ze stron. Obecnie jesteśmy zaangażowani w realizację zajęć (przede wszystkim językowych, przyrodniczych, sportowych), prowadzonych metodą LdL, czyli uczenie uczniów przez uczniów. W przyszłości planujemy wprowadzić tę metodę do zajęć przedmiotów ścisłych. Chcemy ograniczyć stosowanie metod wzmacniających rywalizację (niekoniecznie zawsze zdrową) na rzecz metod edukacyjnych sprzyjających współpracy. Przez zastosowanie pracy zespołowej (w której uczestniczą rodzice, uczniowie i nauczyciele, a także pracownicy szkoły), projektów edukacyjnych, grupowych prac domowych – pragniemy ułożyć naszą tytułową „MOZAIKĘ” ze „Szkolnego programu aktywnej współpracy”, czyli:
M – możemy
O – odnaleźć
Z – zagubione
A – atuty
I – inspirując
K – każdego
A – aktywnością
CO SIĘ NIE UDAŁO, Z JAKIEGO POWODU, CO NALEŻAŁO ZROBIĆ INACZEJ?
Analizując dotychczasowe nasze działania zauważyliśmy, że warto podzielić się swoimi pomysłami z innymi szkołami i instytucjami. Do tej pory realizując dobrą praktykę, działaliśmy tylko wewnątrz naszej szkoły. Chcielibyśmy zaszczepić ideę współpracy, wykraczając poza mury naszej placówki i rozwijać współpracę z organizacjami pozarządowymi, szkołami i innymi partnerami zewnętrznymi, aby wzbogacać proces edukacyjny i przyczynić się do rozwoju lokalnego kapitału społecznego.
DODATKOWE UWAGI
Zachęcamy do wprowadzania wyżej opisanej dobrej praktyki na terenie szkół, przedszkoli.