Szkoła współpracy to szkoła, w której każdy uczeń, każdy rodzic i nauczyciel zaproszeni są do wspólnej rozmowy, pracy, uczenia się i zabawy.
Model Szkoły współpracy zakłada, że uczniowie i rodzice będą:
- czuć, że mają wpływ na sprawy, które ich dotyczą;
- brać odpowiedzialność za podejmowane decyzje;
- identyfikować się ze szkołą;
- chętniej angażować się w życie szkoły;
- otwierać się na spostrzeżenia, pomysły i potrzeby zgłaszane przez nauczycieli;
- chętniej podejmować własne inicjatywy i rozwiązywać szkolne problemy,
- darzyć dyrekcję, nauczycieli i innych pracowników szkoły większym zaufaniem;
- częściej działać na rzecz lokalnej społeczności;
- wspierać szkołę w pracy dydaktyczno-wychowawczej;
- pomagać w organizacji szkolnych wydarzeń, imprez, wycieczek itd.
TO WSZYSTKO JEST MOŻLIWE, JEŚLI SZKOŁA WESPRZE UCZNIÓW I RODZICÓW WE WSPÓLNYM DZIAŁANIU.
ZACHĘCAMY WIĘC DO ZAPOZNANIA SIĘ Z PORADNIKIEM, W KTÓRYM:
- wyjaśniamy, dlaczego współpraca w szkole jest ważna dla nauczycieli, uczniów i rodziców,
- wskazujemy, w jaki sposób rodzice i uczniowie mogą wpływać na sprawy szkoły,
- podpowiadamy, jak pomóc uczniom i rodzicom w korzystaniu z ich praw,
- pokazujemy, jak skutecznie komunikować się z rodzicami i uczniami,
- proponujemy rozwiązania, które pomogą w budowaniu stałej i zaplanowanej współpracy,
- dostarczamy porad i wskazówek, które pomogą przyczynić się do sukcesu partycypacji uczniów i rodziców w życiu szkoły,
- inspirujemy do wspólnych działań na rzecz społeczności lokalnej oraz z jej udziałem, czyli pokazujemy jak tworzyć SZKOŁĘ WSPÓŁPRACY.
Poradnik kierujemy do dyrektorów i nauczycieli, którzy chcieliby zacząć w swojej szkole wdrażanie opisanego modelu. Mamy nadzieję, że będzie inspirującą lekturą dla wszystkich pedagogów, którzy dobre relacje z uczniami i rodzicami rozumieją jako partnerstwo we wspólnym działaniu na rzecz wysokiej jakości szkoły i edukacji.
W myśl założeń projektu „Szkoła współpracy. Uczniowie i rodzice kapitałem społecznym nowoczesnej szkoły”, współpraca odbywa się we wszystkich obszarach funkcjonowania szkoły:
- w obszarze edukacji i wychowania,
- w obszarze organizacji pracy szkoły,
- w obszarze organizacji przestrzeni szkoły (wyglądu, sposobu zagospodarowania pomieszczeń) i terenu wokół niej.
Według zaleceń wypracowanych w ramach projektu, cała społeczność szkoły jest informowana o wszystkim, co się w niej dzieje, a współpraca odbywa się dzięki: konsultacjom, współdecydowaniu i decydowaniu.
JAK ROZUMIEMY POJĘCIA INFORMOWANIE, KONSULTOWANIE, WSPÓŁDECYDOWANIE I DECYDOWANIE?
Informowanie to podstawa współpracy. Tylko uczniowie i rodzice, którzy są na bieżąco informowani o tym, co się dzieje w szkole, mogą podejmować aktywne działania, chcąc wpływać na losy i kształt szkoły. Również przedstawiciele uczniów i rodziców, informując szkołę o swoich potrzebach i zamierzeniach, zwiększają szansę ich realizacji.
Konsultowanie oznacza, że dyrekcja i nauczyciele dają uczniom i rodzicom możliwość wypowiedzenia się na temat planowanych działań i decyzji. Osoby uczestniczące w konsultacjach występują niejako w roli „doradców”, których pyta się o zdanie i opinie w konkretnej sprawie. Głosy są więc rozważane, choć nie ma gwarancji, że decyzja podjęta przez dyrekcję będzie zgodna z uwagami zgłoszonymi w trakcie konsultacji.
Współdecydowanie charakteryzuje się pełnym partnerstwem pomiędzy dyrektorem i nauczycielami a uczniami i rodzicami. Polega na włączeniu uczniów i rodziców w proces decydowania o proponowanych rozwiązaniach i podejmowania na ich podstawie wspólnych działań. Ze współpracą i współdecydowaniem wiąże się też współodpowiedzialność uczniów, rodziców i nauczycieli za to, co dzieje się w szkole.
Decydowanie ma miejsce wtedy, gdy uczniowie bądź rodzice samodzielnie podejmują decyzję, jedynie informując dyrekcję szkoły i nauczycieli o jej kształcie. Charakteryzuje się to przekazaniem władzy w danym obszarze uczniom lub rodzicom. Pracownicy szkoły w tym przypadku przyjmują do wiadomości decyzję i pomagają w jej realizacji.
W ramach Modelu Szkoły współpracy zostały określone standardy, które dają odpowiedź na pytanie: co to znaczy, że w szkole dobrze współpracują uczniowie, rodzice i nauczyciele?
W RAMACH PROJEKTU ZOSTAŁO WYPRACOWANYCH SIEDEM STANDARDÓW WSPÓŁPRACY:
- Uczniowie i rodzice uczestniczą w podejmowaniu decyzji dotyczących szkoły (rozdział 1)
Dyrektor i nauczyciele zapewniają rodzicom i uczniom stałe uczestnictwo w podejmowaniu wszystkich istotnych decyzji, dotyczących organizacji życia szkoły: dydaktyki, zagospodarowania przestrzeni budynku szkoły i jego otoczenia. Sposób włączenia dostosowany jest do wieku, kompetencji uczniów i możliwości rodziców. Stosowane są różne formy włączenia w te działania, poczynając od udzielania prawa do wyrażania opinii, przez współdecydowanie, aż po przekazywanie prawa (i odpowiedzialności) do podejmowania niektórych decyzji uczniom i/lub rodzicom.
- We wszystkich możliwych sytuacjach w szkole stosowane są metody edukacyjne sprzyjające współpracy (rozdział 2)
Współpraca w trakcie zajęć dydaktycznych jest najważniejszą formą współdziałania z uczniami. W tym celu nauczyciele stosują różne metody, m.in.: pracę zespołową podczas lekcji, zadawanie grupowych prac domowych, organizowanie dyskusji i debat, pracę metodą projektu. W „szkole współpracy” ogranicza się metody sprzyjające nadmiernie eksponowanej rywalizacji, np. konkursy.
- Szkoła inicjuje i wspiera działania uczniów, którzy podejmują aktywność społeczną i obywatelską na rzecz swojej społeczności lokalnej i szerszych (rozdział 3)
Szkoła zapewnia uczniom możliwość czynnego udziału w sprawach istotnych dla społeczności lokalnej. Dyrekcja nie odrzuca bez uzasadnienia żadnej inicjatywy wewnętrznej w zakresie organizacji pracy.
- Organizacja przestrzeni wewnątrz budynku szkoły i wokół niego sprzyja współpracy (rozdział 4)
W szkole sposób urządzenia i zagospodarowania przestrzeni ułatwia współdziałanie wszystkim członkom społeczności szkolnej i respektuje zróżnicowane potrzeby w tym zakresie. Chodzi tu zarówno o współpracę w czasie zajęć dydaktycznych, jak i wykorzystanie przestrzeni do wspólnej zabawy i interakcji poza lekcjami. Przestrzeń szkoły jest otwarta i przystosowana do aktywności rodziców na rzecz uczniów. Przestrzeń szkoły i wokół niej jest planowana i tworzona wspólnie z uczniami tak, aby sprzyjała budowaniu więzi z miejscem nauki.
- Szkoła współpracuje z osobami oraz instytucjami ze swojego otoczenia (rozdział 5)
Dyrektor szkoły i nauczyciele stale poszukują osób i instytucji, które mogą wspierać jakość realizowanego procesu edukacyjnego i wychowawczego. Szkoła współpracuje zwłaszcza z partnerami lokalnymi (z trzech sektorów: samorząd, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy). Szkoła jest otwarta na inicjatywy grup mieszkańców i organizacji społecznych, działających w społeczności lokalnej.
- Komunikacja sprzyja porozumieniu (rozdział 6)
W szkole funkcjonują rozwiązania organizacyjne, zapewniające komunikację między wszystkimi członkami szkolnej społeczności, przewidujące również tryb rozwiązywania ewentualnych sporów. Oznacza to prowadzenie działań na rzecz poznania się i integracji uczniów, rodziców i nauczycieli. Komunikacja jest zorganizowana w taki sposób, by możliwe było osiąganie kompromisu przy jednoczesnym dawaniu możliwości równego głosu każdemu członkowi społeczności. Komunikacja odbywa się w różnorodnych formach, umożliwiających wyrażanie potrzeb każdemu członkowi społeczności szkolnej.
- Współpraca jest planowana i systematyczna (rozdział 7)
Współpraca jako ważny obszar dobrego funkcjonowania szkoły jest systematyczna i planowa. Dyrektor i nauczyciele wraz z uczniami i rodzicami konsekwentnie diagnozują bariery i potrzeby oraz wspólnie dobierają odpowiednie sposoby przeciwdziałania barierom i metody realizacji potrzeb. Plany współpracy poddawane są ewaluacji i uaktualnianiu każdego roku, uwzględniając zmienny skład społeczności szkolnej.
O PROJEKCIE
„Szkoła współpracy. Uczniowie i rodzice kapitałem społecznym nowoczesnej szkoły” to systemowy projekt realizowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej z funduszy Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, w ramach Priorytetu III. Wysoka jakość systemu oświaty, w latach 2013–2015 w 1224 szkołach i przedszkolach.
Celem projektu było wzmocnienie współpracy pomiędzy uczniami, rodzicami i nauczycielami oraz przedstawicielami innych środowisk na terenie szkół i przedszkoli w Polsce, przez opracowanie, upowszechnienie i wdrożenie modelowych rozwiązań.
W projekcie wzięło udział 1224 przedszkoli i szkół (wszystkich etapów nauczania) z całej Polski. Uczniowie, rodzice i nauczyciele brali udział w szkoleniach, warsztatach, wspólnych dyskusjach i razem szukali pomysłów na rozwiązanie szkolnych problemów. W ten sposób zbudowali podstawy szkoły współpracy.
Chociaż projekt już się zakończył, do „szkół współpracy” można dołączyć. Zachęcamy do lektury. Warto również zaprosić rodziców do odwiedzenia strony www.rodziceiszkola.pl, a uczniów – strony www.szkolasamorzadu.pl, i zacząć współpracę na rzecz lepszej szkoły oraz edukacji.